De kleurling Arjun en de blanke Juma houden van mekaar, maar is het water niet te diep? Marita De Sterck laat haar nieuwste jongerenroman beginnen op het moment dat Arjun zijn geliefde opwacht in het Antwerps Centraal Station. Hij vindt dat ze hun ouders moeten inlichten over hun relatie, zij is er niet klaar voor en vlucht de metro in. Het hele boek is opgehangen aan het parcours dat beide protagonisten daarna afleggen, zowel lijfelijk als in hun hoofd. En dat lijfelijke valt in het geval van Arjun letterlijk te nemen: hij is een traceur, zo'n jongen die geen hindernis uit de weg gaat, en springt, duikelt, loopt, klautert... dat het een lieve lust is. Hij doet er alles aan om Juma te kunnen onderscheppen zodra ze uit de ondergrondse zou opduiken.

De Sterck vertelt in een nawoord hoe ze gefascineerd geraakte door parkour, een ware hype onder jongeren. Parkour ziet de auteur ook als een filosofie, een metafoor voor het leven, waarbij je obstakels moet durven overwinnen. Kan het symbolischer?

Het boek kent een mozaïekachtige structuur, met korte hoofdstukken waarin heel wat nevenpersonages de revue passeren: de nog vitale en nuchtere oma van Juma, Mo, de beste vriend van Arjun, een straatmuzikant, maar vooral de ouders van de twee jongeren. Die hebben hun relaties niet overleefd, en mede door het gerotzooi van de ouders hebben Arjun en vooral Juma nu zwaar te kampen met twijfel en angst. Aan de hand van veelvuldige flashbacks, die soms nogal geconstrueerd aandoen, krijgen we een inkijk in het prille verleden van de hoofdrolspelers. En dat ziet er niet fraai uit: behalve de vechtscheidingen komen ook een traumatiserende miskraam, xenofobie, geknoei met fotoshop, asielzoekers en zelfs de genocide in Rwanda aan bod. Problemen die als het ware en passant aangeraakt worden, er is nauwelijks tijd voor uitdieping of nuance. Dat is dubbel jammer: het boek getuigt van maatschappelijke betrokkenheid maar lijdt zelf aan een kwaal van deze tijd: oppervlakkigheid en jachtigheid. Het gevolg laat zich raden: ondanks enkele pittige, filmisch geschreven fragmenten en kleurrijke karakters, laat Niet zonder liefde je (te) onverschillig achter.

Verberg tekst

Als het goed gaat, is liefde het mooiste wat er is, maar ze kan het een mens knap lastig maken. Dat ondervinden ook Arjun en Juma, de twee Antwerpse jongeren die de hoofdrol spelen in Niet zonder liefde, de nieuwste roman van Marita De Sterck. Mooi, jong en sterk zijn ze - de een zwart, de ander blank - en ze lijken voor elkaar gemaakt. Maar hun pad gaat niet over rozen: hun ouders hebben op relatievlak een behoorlijk brokkenparcours gereden en de twee krijgen meer dan hun lief is te maken met het puin dat hun voorgangers hebben achtergelaten. Allebei hebben ze een trauma overgehouden aan de breuk tussen hun ouders. Vooral de familiesituatie van Juma maakt het haar moeilijk om open kaart te spelen over haar relatie. Bij het begin van het verhaal treffen we hen in het Antwerpse Centraal Station. Het plan is om samen de kerstdagen door te brengen in de flat van een vriend. Maar dat pakt anders uit: wanneer Arjun haar wil overtuigen te stoppen met de geheimdoenerij, vlucht Juma weg en duikt ze de metro in.

Stadsjungle

Zo samengevat lijkt dit een variant op het aloude verhaal over twee koningskinderen die door een diep water van elkaar gescheiden zijn. Ware het niet dat Marita De Sterck haar roman in een bijzonder hip jasje heeft gestoken. Niet zonder liefde is een stadsroman boordevol actie, en dat komt vooral door de passie die Arjun erop nahoudt: le parkour of, afgekort: PK. Dat is een bewegingsdiscipline waarbij geen hindernis uit de weg wordt gegaan: bushokjes, balustrades, trappen, gebouwen: overal springen, klauteren en duikelen de zogenaamde traceurs over en af. Het is een sport die veel training en concentratie vergt, en die is gegroeid uit ontsnappingstechnieken die werden ontwikkeld tijdens de Vietnamoorlog. Intussen is het ook meer dan techniek, stelt Marita De Sterck in haar nawoord: parkour is evengoed een manier van denken, een cultuur. (Wie wil weten hoe het eruitziet, vindt op YouTube behoorlijk spectaculaire filmpjes).

Terwijl Juma ondergronds wegvlucht, volgt de doorgewinterde traceur Arjun haar bovengronds, dwars door het met slenterende kerstshoppers bevolkte Antwerpse stadscentrum. Zijn sprongen en buitelingen worden knap beschreven, al gaat dat op de duur wel wat vermoeien. De symboliek ligt er ook dik bovenop: hindernissen overwin je door ze te nemen, niet door ze te ontvluchten.

Koekjesdoos

Naast Arjun, Juma en hun ouders introduceert Marita De Sterck nog enkele andere personages: Arjuns Marokkaanse vriend Mo, Pedropiano de straatmuzikant, en Juma's oma. Alleen die laatste overstijgt een figurantenrol: zij kruidt het verhaal met haar daadkracht, haar levenswijsheden en volkse taalgebruik. Helaas komt dat taalgebruik niet overal even naturel over. Mensen op een overtuigende manier volks laten praten is een heel moeilijke oefening. Ook de manier waarop De Sterck haar verleden schetst door haar te laten oreren tegen de as van haar overleden man - die ze bewaart in een koekjesdoos - klinkt hier en daar geforceerd. Net zoals de flashbacks, die de achtervolgingskoers van Arjun en Juma geregeld onderbreken, soms nogal artificieel in het verhaal zijn ingebed.

Dat de personages niet echt tot leven komen, heeft misschien te maken met het feit dat De Sterck zoveel hooi op de vork neemt. Pijnlijke scheidingen en relatieperikelen, depressie, een slecht afgelopen zwangerschap, de Rwandese genocide, de asielzoekersproblematiek, doordeweeks racisme in en ouders die zo gefocust zijn op hun eigen leven dat ze dat van hun kinderen uit het oog verliezen: het komt allemaal aan bod. Dat is wat veel voor een roman van 164 bladzijden en het blijft dan ook allemaal nogal aan de oppervlakte. Een jeugdroman over parkour: het is een origineel idee en Niet zonder liefde bevat enkele mooie, flitsende passages, maar het is een boek dat zich heeft overtild aan zijn ambities.

DE AUTEUR: haalde met 'De hondeneters', haar vorige cross-overroman, de shortlist van de Gouden Uil Jeugdliteratuur.

HET BOEK: de liefde is geen evidentie voor twee jongeren uit een gebroken gezin.

ONS OORDEEL: kan zijn ambities niet waarmaken.

Verberg tekst

Twee geliefden, twee trajecten. Hun dubbele tocht door Antwerpen levert een web van verhalen op: echo’s uit het verleden die vasthangen aan een specifieke locatie; herinneringen die opwellen omdat een toevallige passant hen aanspreekt; een stortvloed aan emoties omwille van een sms’je of een ingesproken boodschap.
Stapsgewijs wordt het hele verhaal prijsgegeven. Marita de Sterck weet perfect wat ze moet vertellen of verzwijgen, en ze houdt die strakke opbouw het hele boek vol. En toch werkt Niet zonder liefde maar half. Dat is jammer, want het is duidelijk dat de auteur van haar personages houdt. En haar rijke, beeldende taal, is beslist niet verdwenen. Maar er zijn een aantal problemen waar dit verhaal mee te maken krijgt die het geheel geen deugd doen.
Het sterkste personage is zonder twijfel Arjun. Hij is een traceur en gek op parkour, de kunst van het bewegen. In het landschap van de stad kan hij zich uitleven en zichzelf zijn. Juma, zijn grote liefde, is een koppig en ingewikkeld meisje met een teer hartje. Wanneer zij vlucht voor de confrontatie die op hen afkomt en de metro induikt, kopieert Arjun haar traject bovengronds. Het is een krachtig beeld en een sterk begin. De verwachting is gewekt: er is iets ergs aan de hand. De gebalde kracht van het lenige personage van Arjun smaakt naar meer.
Alleen komt dat méér er maar mondjesmaat. De passages die Arjun vertelt, worden niet alleen doorsneden met de pijnlijke herinneringen van Juma, algauw beginnen ook andere betrokkenen een deel van het verhaal te vertellen. En dat zijn er véél. Niet minder dan zeven extra stemmen maken de een na de ander hun opwachting, vaak maar voor een hoofdstuk. In een boek dat krap 160 pagina’s telt, leidt dit niet tot gelaagdheid, maar tot versnippering.
Een en ander ligt aan de complexe problematiek waarin Marita de Sterck haar hoofdpersonages heeft gesitueerd. Juma en Arjun hebben hun relatie thuis maandenlang verzwegen. Beiden komen ze uit een gebroken gezin. Arjun is de zoon van een Afrikaan en een Belgische. Hij heeft het lastig met zijn ouders, hun scheiding én zijn gemengde achtergrond. Ook Juma’s vader verliet haar moeder, die al jaren kampt met een zware depressie na het onverwerkte verlies van hun tweede kindje. Tot overmaat van ramp zijn Juma's vader en Arjuns moeder nu verliefd geworden op elkaar. De lezer komt dit alles te weten vanuit het perspectief van zowel vaders als moeders als kinderen. In Juma’s geval komt daar bovendien haar oma Céline bij, en bij Arjun is er Mo, zijn vriend traceur. Aan de zijlijn staat ook nog de straatmuzikant Pedropiano.
Miskraam, gemengde huwelijken, depressie, scheiding, vluchtelingenproblematiek, labiliteit én een dubbele dosis puberleed: dit is materiaal voor drie boeken. Of voor een turf van zeshonderd bladzijden, als je ieder aspect van dit kluwen recht wil aandoen. Nu is er eigenlijk te veel en te weinig tegelijk.
Een ander probleem is het ik-vertelstandpunt dat voor alle personages gehanteerd wordt. Soms werkt dat schitterend, zoals bij de bohémien Pedropiano, een van de beter geslaagde personages in het verhaal; of bij oma Céline, die gesprekken voert met haar overleden man wiens as ze in een koekjesdoos meezeult. Soms echter klinken de woorden nogal glad. Je gelooft als lezer niet altijd dat een personage dat zo met zichzelf in de knoop zit midden in een knoeiboel nog zulke fraaie zinnen standaardtaal produceert.
Alors on danse… De song van Stromae meandert door het boek als een soundtrack, een opzwepende beat. Maar om te dansen moet je met twee zijn. Alle verhaallijnen in dit boek werken toe naar dat ene convergerende punt. Liefde als de kracht die moeiteloos hindernissen overwint, gracieus en oersterk, als een getrainde traceur. Dat is aandoenlijk, maar het klinkt ook naïef. Alle volwassen personages in het verhaal doen het immers niét goed in de liefde. En waarom zijn Juma en Arjun eigenlijk zo bijzonder voor elkaar? Ze zijn stapelverliefd, maar de band die De Sterck tussen hen suggereert kan eigenlijk niet alleen daardoor worden verklaard. Het feit dat ze hun problemen kunnen vergeten als ze samen zijn, zegt iets, maar niet genoeg. Dit aspect van hun verhaal had echt dieper uitgewerkt kunnen worden, en dat is wellicht het grootste gemis van dit boek.
De moeite van het lezen waard? Toch wel, al was het maar voor de parkour-passages, of de heerlijke oma Céline en de kleuren en geuren van Antwerpen. Zonder de familiale constellaties had Niet zonder liefde een schitterende novelle kunnen zijn, de basisingrediënten voor een klein pareltje zijn aanwezig. Nu is het een redelijk goed adolescentenboek met een originele invalshoek, maar niet het beste werk van deze auteur. [Kirstin Vanlierde] Verberg tekst

Arjun en Juma gaan al negen maanden met elkaar. Ze hebben hun relatie verborgen gehouden voor hun ouders, maar Arjun vindt dat ze het moeten vertellen. Vandaag nog. Juma schrikt en vlucht weg met de metro. Arjun, met zijn angst voor afgesloten ruimtes, volgt haar bovengronds op eigen wijze: hij doet aan parkour, een vorm van bewegen waarbij men grenzen verlegt en hindernissen overwint. Waarom loopt Juma weg? Waarom moest hun relatie zo lang geheim blijven? Het verhaal wordt vanuit diverse perspectieven verteld: dat van Arjun (ik-figuur) en Juma, Juma’s oma, Arjuns beste vriend Mo, hun ouders en een straatmuzikant. Hierdoor ontrafelt de lezer stukje bij beetje hoe Arjun en Juma elkaar hebben leren kennen en waarom hun ouders hen in de weg staan. Maar is dat eigenlijk wel zo? Een krachtig en origineel verhaal, verteld in mooie, dansende zinnen. Alle hoofdstuktitels verwijzen naar de locatie waar het personage zich bevindt. Met achterin een plattegrond van de route die Juma ondergronds en Arjun bovengronds in Antwerpen aflegt. Vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst

De liefde van Arjun en Juma gaat niet over rozen. Beiden hebben ouders die niet gelukkig zijn en daardoor kunnen de jongeren moeilijk besluiten om samen hun leven en liefde te delen. Arjun houdt ervan de stad te doorkruisen als 'traceur'. Geen enkele hindernis is voor hem een obstakel hij loopt en duikelt en vliegt overal door en over. Terwijl Arjun 'zijn' stad bovengronds doorkruist, zit Juma in de metro haar leven en liefde te overdenken. Arjun wil Juma koste wat het kost overhalen om JA te zeggen tegen hem. Toch vreest hij dat Juma hem niet durft te confronteren met haar familie omdat hij zwart is.
Een jongerenroman over en met hindernissen. Enerzijds de reële: het synchroon doorkruisen van de stad Antwerpen door Juma en Arjun, de ene bovengronds de andere ondergronds, op zoek naar elkaar met elk zijn/ haar eigen verwarde gevoelens. Anderzijds de figuurlijke obstakels: ouders die gescheiden zijn en er een potje van gemaakt hebben. De papa van Juma wordt zelfs verliefd op de mama van Arjun en ze gedragen zich allebei als kleine kinderen. De grootmoeder van Juma probeert toch de familie te herenigenen en vrede te stichten waar het kan, want Kerstmis nadert.
Een beetje ingewikkeld allemaal, maar toch is dit boek heel vlot geschreven. Marita de Sterck weet hoe ze een jongerenroman moet schrijven. Het gaat over de vraag wat liefde nu eigenlijk is, over het onvermogen om elkaar te begrijpen en verschillen tussen mensen die het begrip in de weg staan. Het is niet gemakkelijk om jong te zijn in dit boek.
Toch een beetje teveel omhaal van woorden in dit boekje van 163 pagina's. Er zit genoeg stof in dit verhaal voor twee boeken. In elk geval is het mooi uitgegeven. Op de cover staat een mooie foto van een 'traceur' in actie en achteraan in het boek een plannetje met de routebeschrijving van het 'parkour' dat Juma en Arjun afleggen in Antwerpen in hun zoektocht naar elkaar.
 
Verberg tekst