Reservoir 13 (2017) begint schijnbaar als een thriller. Een dertienjarig meisje verdwijnt spoorloos, waarna de dorpsbewoners een zoekactie beginnen. Voor Jon McGregor is het slechts een opstapje naar een roman over het leven van die dorpelingen en het verglijden van de tijd, verspreid over dertien jaar. De constructie is ingenieus en experimenteel, McGregors blik die van een camera, het ritme dat van het dagelijkse leven zelf en het boek van een verpletterende schoonheid, een van de mooiste romans die ik ooit las.
Ook Zelfs de honden, zeven jaar eerder verschenen en nu vertaald, begint schijnbaar als een thriller. Is Robert, wiens lijk de politie wegdraagt, vermoord? Wie heeft hem het laatst gezien? Waarom ligt zijn lichaam al dagenlang te rotten? Terwijl hij wordt weggereden, wordt hij vergezeld door een onzichtbare groep naamlozen die zichzelf 'wij' noemen. Als een camera volgen ze een paar dakloze drugsverslaafden die bij Robert over de vloer kwamen. Hun dagen zijn e…Lees verder
Reservoir 13 (2017) begint schijnbaar als een thriller. Een dertienjarig meisje verdwijnt spoorloos, waarna de dorpsbewoners een zoekactie beginnen. Voor Jon McGregor is het slechts een opstapje naar een roman over het leven van die dorpelingen en het verglijden van de tijd, verspreid over dertien jaar. De constructie is ingenieus en experimenteel, McGregors blik die van een camera, het ritme dat van het dagelijkse leven zelf en het boek van een verpletterende schoonheid, een van de mooiste romans die ik ooit las.
Ook Zelfs de honden, zeven jaar eerder verschenen en nu vertaald, begint schijnbaar als een thriller. Is Robert, wiens lijk de politie wegdraagt, vermoord? Wie heeft hem het laatst gezien? Waarom ligt zijn lichaam al dagenlang te rotten? Terwijl hij wordt weggereden, wordt hij vergezeld door een onzichtbare groep naamlozen die zichzelf 'wij' noemen. Als een camera volgen ze een paar dakloze drugsverslaafden die bij Robert over de vloer kwamen. Hun dagen zijn eender: geld bemachtigen, methadon bemachtigen, drugs bemachtigen, drugs gebruiken. Altijd zijn ze in beweging, rusteloos, radeloos, altijd wachten ze. Als de verlossing komt, dan duurt die slechts een paar uur en begint alles van voor af aan. Daarbij bedient McGregor zich van timelapses, herhalingen, cirkels, zinnen stuiteren, haperen, gedachten blijven onafgemaakt, worden afgekapt, vragen krijgen geen vraagteken, het zijn mededelingen waarop toch nooit een antwoord komt. Het ritme is de gejaagdheid van de drugsverslaafden, van hun gedachten en hun bewegingen. Het is het ritme van de wanhoop.
De eerste vijftig pagina's werkt het, soms adembenemend, daarna wordt het vermoeiend en ergerlijk. Structuur en stijl worden zo opzichtig, zelfbewust en opdringerig dat ze allesoverheersend worden en niet meer wijken voor de personages. Af en toe hervindt McGregor het evenwicht. Als Roberts lijk ontleed wordt en hij omzichtig en zacht wordt aangeraakt, terwijl niemand een vinger naar hem uitstak toen hij nog in leven was. Of als teruggeblikt wordt op hoe Ant als Britse soldaat zijn been verloor in Afghanistan, wat McGregor meesterlijk verweeft met de heroïneteelt die op datzelfde moment plaatsvindt, de drugs waar Ant later aan ten onder zal gaan. Uiteindelijk sterven ze bijna allemaal en voegen ze zich bij de onzichtbare groep, de 'wij', de familie van hopelozen. Nadrukkelijk onsentimenteel registreert McGregor. Het is de blik van de drugsverslaafden zelf, die geen tijd hebben om stil te staan bij dood of leven, omdat ze op overleven zijn aangewezen. Het is een blik die mee gestuurd wordt door de maatschappij, die liever wegkijkt. Afwezig zijn ze altijd: in de wereld, waar ze niet meetellen, en om daaraan te ontsnappen, in de roes. Ik betwijfel of het McGregors bedoeling was, maar gaandeweg werd mijn blik verengd tot die van de maatschappij. Toen ik het boek dichtsloeg, was ik zo afgestompt dat ik alleen maar kon denken: who cares?
Vertaald door Manon Smits, Nieuw Amsterdam, 224 blz., 20,99 € (e-boek 12,99 €).
Verberg tekst
